Một vài loại dao cạo phổ biến

Người ta thường hay hiểu lầm là người để râu thì không cạo râu, thực tế người để râu lại phải cạo râu rất thường xuyên, nếu không trông sẽ lởm chởm trông rất ghê. Tuy vậy điều tôi muốn nói đến trong bài này không phải là các sản phẩm như Gillete Vector plus mà là các nguyên tắc hay luật lệ để loại bỏ các giải thích không hợp lý cho các hiện tượng.

Dao cạo Occam ¹

Được đưa ra năm 1324 bởi William xứ Ockham. Ông này là một triết gia người Anh và cũng là thầy tu dòng Francis. Nội dung phát biểu ngắn gọn là những lời giải thích đơn giản nhất thường là lời giải thích xác đáng nhất. Anh-xtanh cũng từng phán là “Nếu các chú không giải thích được cho đứa bé 6 tuổi hiểu được thì các chú cũng đếch hiểu đâu”. Chiểu theo bác William thì lời giải thích của các chú mà trẻ con 6 tuổi không hiểu thì nhiều khả năng các chú sai bét nhè.

Halon’s razor ¹

Đây là một nguyên tắc phát biểu dưới dạng một câu cách ngôn

Never attribute to malice that which is adequately explained by stupidity.

Tạm dịch: Không được phép đánh giá một điều là độc ác nếu nó có thể được giải thích thỏa đáng bởi sự thiếu hiểu biết.

Dao cạo này đặt theo tên của Robert J. Hanlon (tôi chịu không biết ông này), nhưng những ý tương tự cũng được Goethe nói tới. Tóm lại là chúng ta cần phải có cái nhìn bao dung hơn. Ví dụ như mấy cái anh gì gì ngưng ngược đãi gì đó gần đây đang nở rộ trên mạng xã hội, phần lớn là các trường hợp thiếu thông tin thôi chứ cũng khó có thể gọi là ngược đãi.

Alder’s razor ¹

Luật này thì có một cái tên khác rất kinh là “Kiếm la-de của Newton”, theo luật này thì “điều gì không thể kiểm chứng bằng kinh nghiệm hay quan sát thì không đáng để tranh luận”.

Ví dụ có 2 anh tranh cãi về cuộc sống sau cái chết, hay Việt Nam có thể trở nên giàu mạnh nếu để Mỹ quản lý. Hai anh này cãi nhau rất hăng, nhưng không thể nào có thể kiểm chứng những thông tin dạng này, nên theo Alder thì tốt nhất các chú im mồm hết đi.

Sturgeon’s law ¹

Luật này thực ra không phải là một dao cạo, tuy nhiên tác dụng loại trừ của nó rất tởm nên tôi cũng ghi chú vào đây, nội dung tổng quát là:

Chín mươi phần trăm mọi thứ trên đời là vớ vẩn

Đấy, có thế chứ. Nghĩ nhiều làm gì cho mệt, nhỉ.

À mà với các chị em, nếu có anh chàng nào bảo với các chị em là lúc nào anh cũng nghĩ đến em, thì chắc thằng này cũng toàn nghĩ vớ vẩn thôi, ngoài ra đàn ông cứ 7 giây lại nghĩ đến sex, chỉ mong nó nghĩ đến sex trong lúc nghĩ vớ vẩn chứ không phải lên kế hoạch nghiêm túc