Tại sao?

(chúng ta làm việc)

Một bài viết trên A List Apart bởi @RianVDM

DQ, ĐĐ (dài quá, đéo đọc) Bài viết thể hiện quan điểm về lý do chúng ta làm việc. Đó là vì những xuất thân và khả năng mà chúng ta được ban tặng, sẽ dẫn đến công việc hiện tại của chúng ta, mà việc chúng ta thực hiện nó, đơn giản đó là cách chúng ta chia sẻ những đặc ân của chúng ta với người khác trong xã hội.

Dịch ngu đừng chửi nghen >.<

Cô con gái nhỏ 2 tuổi của tôi đang trong giai đoạn tìm hiểu về mọi thứ, và luôn mồm hỏi “Tại sao?”. Tôi không quá lo về điều ấy, vì tôi đã có kinh nghiệm và tìm ra bí quyết sống sót qua con bão câu hỏi với cô con gái 5 tuổi của mình rồi.

Bí quyết đó là: “Cách duy nhất để một đứa trẻ chưa đến tuổi đi học ngừng hỏi tại sao là… trả lời hết các câu hỏi của chúng”. Mỗi khi chúng hỏi, hãy trả lời, đừng sốt ruột, đừng thở dài và nói “Vì nó thế”, đừng làm bất kỳ điều gì tương tự. Đừng né tránh, hãy đón nhận nó, kể cả phải dùng wikipedia. Đừng nhân nhượng, đừng từ bỏ. Nếu bạn trả lời tất cả các câu hỏi một cách say mê và thích thú, cuối cùng lũ trẻ sẽ cảm thấy nhàm chán và đổi qua chủ đề khác, có khi là đi chơi. Cách này không bao giờ thất bại.

Uhm, hầu như không bao giờ thất bại. Gần đây tôi rơi vào một tình huống khó khăn khiến tôi chệch khỏi quỹ đạo của cuộc chiến chống câu hỏi. Một buổi sáng con bé hỏi, “Bố ơi sao bố lại đi làm?”. Ngay lập tức tôi khởi động chế độ trả lời, vào số, mở mồm và… ngậm lại. Tôi không biết phải trả lời thế nào. Hoàn toàn cứng họng.

Tôi không muốn trả lời “để kiếm tiền đặng mà mua đồ ăn”. Điều đó là (một phần) sự thật, nhưng tôi không muốn dạy với con bé rằng chúng ta đi làm chỉ bởi lý do vật chất. Tôi cũng không thể nói “Để thế giới trở nên tốt hơn”, bởi điều đó chỉ làm tôi trở nên nực cười, và cũng không phải là toàn bộ sự thật (ít nhất là điều tôi mong muốn).

Thế là, tôi mắc kẹt vì một câu hỏi tưởng chừng đơn giản. Tại sao tôi đi làm? Tại sao nó lại khó trả lời như vậy? Tôi cũng không biết nữa. Tôi chỉ thấy nó nhanh chóng trở thành phức tạp khi đặt vào một số hoàn cảnh. Sau đây chỉ là một kịch bản tôi có thể trả lời con gái mình.

Emery à, bố đi làm vì đó là điều xã hội mong muốn. Nhờ đó chúng ta có thức ăn và có nơi ở, và bố có thể chi trả cho những thứ chúng ra dùng hàng ngày như trường học, đường sá. Và bố cũng làm việc để trở nên sáng tạo hơn, đầu óc sáng suốt hơn, và ngoài ra giúp những người khác có một cuộc sống tốt đẹp hơn và dễ dàng hơn.

Sao cơ? À, mẹ con không đi làm không phải vì mẹ không thể hay không muốn, mà bởi vì điều mẹ mong muốn hơn tất cả lúc này là được ở bên cách con càng nhiều càng tốt khi các con còn quá nhỏ. Không phải ai cũng chọn làm điều này. Thế nên các con rất may mắn đấy. Khi mẹ quyết định trở lại làm việc, không có nghĩa là mẹ không yêu các con nữa, mà chỉ là mẹ muốn thực hiện những nghĩa vụ với xã hội mà bố vừa nói đấy.

Uhm, con cũng thấy là có nhiều người không làm việc không phải vì không muốn thế, mà vì họ không thể tìm được việc, và điều đó gây nhiều khó khăn cho họ và gia đình họ. Nhiều người thì phải làm những việc họ không thích vì họ không còn lựa chọn nào khác.

Khi tôi tưởng tượng ra kịch bản này trong đầu, càng lúc nó càng trở nên rối rắm, nhưng bù lại cuối cùng tôi cũng nhận ra tại sao tôi lại không thể trả lời. Đó là bởi vì càng lúc tôi càng hiểu rõ hơn nguyên nhân tại sao tôi tồn tại ở đây, tại sao tôi sống ở đây. Mặc dù chúng ta muốn tin rằng việc chúng ta thành công như thế này là vì chúng ta thực sự xuất sắc, nhưng sự thực là xuất thân và cơ hội chúng ta có được từ nhỏ đóng vai trò rất lớn trong thành công của chúng ta.

Khi chúng ta hạ thấp công việc bằng những câu nói súc tích kiểu “làm những việc mình yêu thích” hay “công việc là tình yêu đích thực”, chúng ta đã phớt lờ vai trò quan trọng của công việc. Bạn cũng thấy “làm công việc mình yêu thích” chỉ xảy ra khi bạn đang dư dật và có một địa vị cho phép bạn theo đuổi đam mê của mình. “Công việc là tình yêu đích thực”, nói thì dễ đấy nhưng thử làm những việc bạn không thích mà vẫn phải vật vã cho qua ngày đoạn tháng xem. (Tôi khuyên các bạn nên xem qua bài viết này của Chou Le - HP)

Tôi vẫn chưa trả lời con bé. Nhưng tôi biết tại sao chúng ta làm việc, và chúng ta làm việc gì, nó có nguyên nhân từ những đặc ân và quá khứ của chúng ta, hơn là xuất phát từ sự lựa chọn và cống hiến của chúng ta.

Tuy nhiên, tôi cũng có một câu hỏi cho con gái tôi. Một câu hỏi chúng tôi cần làm rõ trước khi suy nghĩ về công việc. Tôi sẽ hỏi con bé tối nay. Đó là “tại sao chúng ta lại sống ở đây? Tại sao con lại đi học? Điều gì khiến nhiều người khác không có cơ hội như con? Điều đó liệu có công bằng? Làm sao chúng ta có thể nhận thức rõ hơn về những lợi thế mình có được? Làm sao chúng ta có thể soi rõ những bất công quanh ta và làm cách nào chúng ta đóng góp cho cộng đồng một cách tốt hơn?”

Công chúa nhỏ của tôi có thể sẽ không thích việc tôi xoay chiếc bàn “tại sao” về phía nó. Nhưng tôi thấy đấy là một điều quan trọng không thể bỏ qua. Tôi nghĩ chúng ta cần tập trung nhiều hơn vào việc làm thế nào chúng ra có thể chia sẻ những đặc ân chúng ra được hưởng cho những người kém may mắn hơn là cố nghĩ làm thế nào để trở nên hạnh phúc và giàu có. Nếu cô bé và tôi có thể học được điều gì từ những trao đổi này, đó hẳn sẽ là chiến công vĩ đại, không chỉ dành cho việc làm cha mẹ của tôi, mà còn dành cho cả cuộc đời tôi nữa

Tác giả

Rian van der Merwe - một người đam mê thiết kế và tạo ra những phần mềm được nhiều người yêu thích. Sau nhiều năm làm việc tại Thung lũng Silicon và Cape Town, hiện anh đang sống tại Portland, Oregon.